De culturalist

Een uurhoekhoroscoop is in de astrologie een horoscoop die wordt "getrokken" om een antwoord te geven op een bepaalde vraag van een cliënt. Bijvoorbeeld: "Zal mijn onderneming succes hebben?" De Engelse astroloog William Lilly legde in zijn invloedrijke werk 'Christian Astrology' uit 1647 de regels vast van de uurhoekastrologie. Moderne uurhoekastrologen als Karen Hamaker en Derek Appleby baseren zich nog steeds op zijn bevindingen.
De uurhoekhoroscoop Het tekenen van de horoscoop gebeurt op dezelfde manier als die van een gewone geboortehoroscoop. Voor een bepaalde plaats (waar de vraag gesteld wordt) op een gegeven tijdstip (geboortemoment van de vraag) wordt een tekening gemaakt van het hemelgewelf vanuit een geocentrisch standpunt. Daarbij worden zon, maan en planeten, samen met een aantal vaste sterren op een cirkel geplaatst die de zodiak met de twaalf tekens voorstelt. Die standen kunnen astrologen terugvinden in efemeriden (tabellen let de stand van…

Plato’s Ideeënleer wordt nog het meest beeldend besproken in zijn Allegorie van de grot. Hij maakt er voor de eerste keer melding van in de dialoog Phaedo.
De perfectie van de ideële Vormen Plato stelde vast dat niets in de gewone wereld om hem heen perfect was. Niets was perfect mooi, of perfect goed of perfect waar. En toch, dacht hij, moest er iets bestaan waaraan de dingen hun schoonheid, goedheid en waarheid ontleenden. Dat, zo was zijn redenering, waren de ‘Ideeën‘. Een beter woord voor deze abstracte entiteiten zou ‘Vormen’ zijn. Het was aan deze Vormen dat de aardse dingen zich spiegelden, waar ze volgens Plato wel ‘deel’ aan kunnen hebben, zonder de perfectie van de Vorm te bereiken. Alleen de menselijke ziel kon, door middel van een soort leerproces (zie allegorie van de grot) dezelfde ‘goddelijke’ perfectie bereiken. Precies daarin zag Plato de taak van de filosoof. (Zie Staat (Politeia))
Aanzet tot de idee van de Universalia De Phaedo is de eerste dialoog waarin Plato zij…

Onderzoek naar astrologie is een studie die sinds ongeveer 1950 bij zowel wetenschappers als astrologen in de belangstelling is gekomen. Daarbij worden verschillende beweringen van de astrologie en haar beoefenaren onderzocht.

Astrologie en wetenschap zijn sinds de verwetenschappelijking van het wereldbeeld vanaf de 16e en 17e eeuw stilaan uiteengegroeid. De wetenschap heeft sindsdien ernstige twijfels over de claims die astrologen maken over verbanden tussen de standen van zon, maan en planeten en het leven op aarde. Wetenschappelijk onderzoek komt immers steevast tot de conclusie dat er geen significant verband is tussen de beweging en de positie van hemellichamen en wat zich op aarde afspeelt. In dit artikel worden enkele van deze kritische beschouwingen opgesomd.
Het onderzoek van Jung Carl Gustav Jung was zelf geen astroloog maar meende dat, indien de astrologische leer zelfs maar ten dele berust op waarheid, zij diende onderzocht te worden vooraleer een oordeel uit te spreken. …

Het ontstaan van de 'nieuwe hekserij' is grotendeels toe te schrijven aan Gerald Gardner (1884-1964), een Engelsman die voordien al betrokken was in vrijmetselarij, spiritualisme, boeddhisme en andere spirituele praktijken. Hij verenigde het paganisme met de figuur van de heks en werd hiermee wat de Britse historicus Ronald Hutton "de schepper van een tegencultuur-religie gebaseerd op een natuurgodin en een gehoornde god" noemde. Gardner stelde namelijk dat hekserij een oude, voorchristelijke heidense mysteriecultus was. Daarbij inspireerde hij zich op oudere bronnen. Om te beginnen op The Witch-Cult in Western Europe van Margaret Murray, die op haar beurt dan weer teruggreep op het werk van onder meer Jules Michelet (La Sorcière uit 1862) en Charles Leland (Aradia uit 1899). Het was trouwens de intens antiklerikale Michelet die aan de basis lag van het idee dat de wrede en intolerante christelijke kerk verantwoordelijk was voor de uitroeiing van een oude, levende r…

Zijn wij niet al voor een deel cyborg geworden, half-mens, half-computer? Ik vraag me af welk effect dat buitensporig computergebruik heeft op onze geest. Misschien denken we sneller, zijn we in staat om meer informatie te ‘scannen’. Dat zijn dan de goede effecten. Maar ik vrees dat er ook een B-kant aan deze plaat is, die niet zo goed klinkt. Wat doet die stortvloed van informatie met je brein? Lees en sidder!

Computers veranderen mensen. Neem mij nu. Vroeger was ik een slome gast, tevreden met uitslapen, op tijd een borrel en een lief om tegen te leuteren. Iets van de onrust van al die megahertz is echter in mijn lijf gekropen. Via mijn vingertoppen, langs mijn ellebogen tot helemaal achter in mijn schedel. Via mijn ogen die elke seconde miljoenen pixels verslinden. Via mijn oren die elke dag gigabytes informatie te verwerken krijgen. De hele dag jaag ik mezelf af. Naar sneller, meer en beter. Allemaal de schuld van de chip. En van Bill Gates natuurlijk, die de T-Ford van alle bestu…

Als 'de andere' in ons leven komt, hebben we het daar vaak moeilijk mee. Het is een beetje te vergelijken met het verlaten van de veilige baarmoeder. We geven ons egoïstisch leventje op en kijken naar buiten. We ontmoeten. De andere verwart. Maakt aanspraak op je. Haalt je uit je gesloten systeem. Het gezicht van de andere, zei Levinas al, betekent een breuk met het egoïsme en geeft je de kans om het beste uit jezelf te halen. Daarvoor moet je echter de veiligheid van je stulp verlaten. De andere schrikt af. Nochtans hebben wij allemaal ervaren wat het is om die andere te zijn.

“For the times, they are changing...”
Bob Dylan

Mijn eerste cultuurschok beleefde ik als kleuter van vier jaar. We verhuisden van Brussel naar Antwerpen. Ik kwam in een vreemd land terecht, bevolkt met wezens die onzinnige klanken uitstootten.

Edde gai giene noenger? En zedde na blai da gier zet? Kommis ba de bomma oep de schoet. Ache muug zet dan slopte mor wa.
Maajn Bomma

Ik herinner me van die eerste …

A "valediction" betekent een afscheid, afscheid nemen. In zowel A Valediction: of Weeping als A Valediction: Forbidding Mourning neemt Donne afscheid van een geliefde, maar de twee gedichten brengen verschillende stemmingen over. ''A Valediction: of Weeping' is een gepassioneerd pleidooi, terwijl 'A Valediction: forbidding mourning' op een zachte, vertrouwelijke toon tracht te overtuigen. De twee gedichten zijn praktisch geschreven op hetzelfde moment, toen de dichter op het punt stond om te vertrekken voor een bezoek aan een vreemd land. De dichter zegt tegen zijn vrouw om bij deze tijdelijke scheiding niet te klagen of te huilen, omdat dit immers beider gemoedsrust zal verstoren terwijl ze van elkaar gescheiden zijn. Dat is ook het thema van dit gedicht (... 'of weeping'): hoe verwerk je een scheiding tussen geliefden? Met tranen en zuchten? Of met geduld en berusting? Spelend met beelden van overstromingen en getijden komt de dichter uiteindel…

's Avonds, tijdens het tandenpoetsen, kreeg ik plots een heldere, onderscheiden gedachte:
'Ik ben een postmodern denker.'
Dat feit op zich, dat ik iets met zekerheid wist, was eigenlijk al een weerlegging van de conclusie die ik net maakte, want vele postmodernisten zijn notoire relativisten. Maar dat verhinderde me niet om mezelf te feliciteren met dit herwonnen gevoel van identiteit. De hele dag had ik lopen piekeren over mijn rol in dit leven. Het begon al toen ik op de rand van mijn bed ging zitten om mijn pantoffels te zoeken: bruine, afgesleten, leren ondingen, met de onhebbelijke gewoonte om 's nachts van hun plaats weg te kruipen zodat ik ze 's morgens niet meer vind. In die toestand tussen waken en dromen, overviel me een idee. Dat gebeurt me wel vaker, maar deze keer was het werkelijk verontrustend.
‘Ik ben hier niet’, dacht ik. ‘De man die zijn pantoffels zoekt, dat ben ik niet.’
De droom waar ik net uit ontwaakte was immers veel helderder dan de bewustz…

De uitdrukking 'actief leren' suggereert dat er ook zoiets bestaat als 'niet actief leren.' Meer nog: het drukt een impliciet waardeoordeel uit over zijn tegenhanger, de lamlendige, vadsige, niet actieve loot van de familie. Zelf kijk ik daar anders tegenaan. Van die arbeidsethiek 'In het zweet uws aanschijns zult Gij uw Kennis verwerven' moet  ik niets hebben. Ik ben voor het moeiteloos verwerven van geld, lieven, kennis en single malt whisky. Als het effe kan, moet het vanzelf gaan. Slapend rijk en moeiteloos slim. Ik sta als eerste in de rij om een geheugenchip te laten inplanten. Al die uren studie, al die bestede energie, waar is dat tenslotte goed voor? Het leven is kort. Laat ons dus zuinig met onze tijd omspringen.

Die economie pas ik consequent toe. Als ik les geef, verhef ik bijvoorbeeld nooit mijn stem. Op die manier kunnen mijn leerlingen de les in de klas naast ons volgen. Mijn motto: doe niet zelf wat je door een ander kunt laten doen (vraag het m…

Ik wil ze niet horen, maar ze zijn alom tegenwoordig. De ergerlijken. Ze komen op tv met hun ergerlijke kop of verknoeien mijn ochtendhumeur met hun ergerlijke gezwets op de radio. Mijn koffie staat nog maar net shaken not stirred op tafel te dampen, of ze beginnen al met doemberichten om mijn oren te slaan. De economie doet het slapjes, het onderwijs moet inleveren, de koffie wordt duurder en de paus verbiedt het gebruik van condooms. De hele dag komen ze vanuit hoeken en kieren op me afgesprongen. Ze sabbelen aan mijn zenuwen alsof het slierten spaghetti zijn. Ze zeuren aan mijn kop tot mijn hersenvlies ervan trilt. Zelfs als ik in gedachten allang krijsend ben weggelopen, staan ze nog te kwebbelen. Terwijl ik glimlachend naar ze luister en enkele platitudes oprisp, verlaat mijn geest mijn lichaam en blijft ergens hoog in een hoek van het plafond hangen.

Vaak weet ik maar nauwelijks te ontsnappen aan moord en een lichte gevangenisstraf wegens eerste vergrijp. Maar ik laat ze levend …

Montaigne bespreekt in zijn essay 'De la tristesse' de aard van leed, verdriet en rouw. Ook die van liefde en vreugde, en van emoties die zo sterk zijn dat ze niet in woorden kunnen worden uitgedrukt. Montaigne zegt dat hij probeert verdriet niet te ervaren. Voor hem lijkt dit gevoel dwaas en via verschillende verhalen toont hij aan dat sommige mensen zich groot kunnen houden tot op het punt dat ze overmand worden door het verdriet, en dat dit leidt tot hun ondergang. Hij preciseert dat ook grote vreugde dezelfde gevolgen kan hebben. Montaigne illustreert zijn standpunt met vier verhalen, en concludeert dat hij zich verwant voelt met de stoïcijnen. Voor hem is verdriet een toestand van verdwazing waarin we overheerst worden door heftige emoties, met name bij de dood van dierbaren. Maar het echte verdriet zit niet in tranen, het bevindt zich daar voorbij: in de stilte.

Over het verdriet (vertaling: Jules Grandgagnage)

Niemand is zo onbezwaard door deze passie als ik, ik hou er…